ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ - ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΚΑΛΥΒΗΣ ΑΓΙΟΥ ΑΚΑΚΙΟΥ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

Ο ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΜΠΑΣΑΝ

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου


Ὁ ὁσιομάρτυς Νικόδημος ἀπό τό Ἐλμπασάν
Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στίς 12 Ιουλίου

Ο Οσιομάρτυρας Νικόδημος απο το Ελμπασάν
Τοιχογραφία στο Κυριακό της Σκήτης Καυσοκαλυβίων



Ὁ ἅγιος νέος ὁσιομάρτυς Νικόδημος καταγόταν ἀπό τό Βυθκούκιον τῆς Κορυτσᾶς τῆς Βορείου Ἠπείρου. Οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς του ἦταν ράπτες καί μετακόμισαν γιά τίς ἀνάγκες τῆς ἐργασίας τους στά Βελέγραδα. Τό βαπτιστικό του ὄνομα  ἦταν Δέδες (ἤ Δάδας). Ἀργότερα νυμφεύθηκε καί ἀπέκτησε παιδιά. Παγιδευόμενος ὅμως ἀπό τόν πονηρό, ἀρνήθηκε τήν πίστη του στό Χριστό καί τόσο πολύ μεταστράφηκε ἀπό τήν εὐσέβεια ὥστε τούρκεψε, ἀσκώντας μεγάλη βία, τόσο τή γυναίκα του ὅσο καί τά παιδιά του. Ὅμως ἕνα ἀπ’ αὐτά, ἀφοῦ τό πῆραν κάποιοι Χριστιανοί, τό φυγάδευσαν στό Ἅγιον Ὄρος, προκειμένου νά γλυτώσει τόν ἐξισλαμισμό. Αὐτός τότε, μόλις τό ἔμαθε, ἀναχώρησε γιά τό Ὄρος, γιά νά φέρει πίσω τό παιδί του, ἔχοντας μάλιστα κακό σκοπό νά προξενήσει μεγάλη ζημιά σ’ ὅποιο μοναστήρι θά τό ἔβρισκε. Ὅμως ὁ Κύριος πού προνοεῖ γιά τή σωτηρία ὅλων τῶν ἀνθρώπων, οἰκονόμησε σ’ αὐτόν νά μεταπειστεῖ μέ τίς παραινέσεις τῶν ἐναρέτων ἀνδρῶν, τούς ὁποίους συνάντησε, καί μάλιστα,νά ἀποφασίσει νά γίνει ὁ ἴδιος μοναχός.

  Ἡ κουρά του ἔγινε στήν Καλύβη τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ τῆς Σκήτης Ἁγίας Ἄννης, ἀπό τόν Γέροντα αὐτῆς Φιλόθεο, πού τοῦ ἔδωσε τό ὄνομα Νικόδημος. Τόση δέ ἦταν ἡ μετάνοιά του, ὥστε πέρασε τρία χρόνια μέ ὑπέρμετρη νηστεία καί κακοπάθεια, παρακαλώντας τό Θεό νά τοῦ συγχωρέσει τό βαρύ ἁμάρτημα τῆς ἀρνήσεως. Τοῦ ἄναψε δέ ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου καί τῆς καλῆς ὁμολογίας.
  Ἀκούγοντας τότε γιά τόν ὅσιο Ἀκάκιο τόν Καυσοκαλυβίτη, ἦλθε στά Καυσοκαλύβια γιά νά πάρει τήν εὐχή του καί νά τόν συμβουλευτεῖ τί πρέπει νά κάνει. Οἱ θεῖες ἐμπειρίες πού εἶχαν καί οἱ δύο ἄνδρες κατά τή συνάντησή τους ἦταν ἀξιοθαύμαστες καί καθοριστικές γιά τήη ὑπόλοιπη ζωή τοῦ μετέπειτα Ὁσιομάρτυρος. Μόλις ἔφθασε στήν Καλύβη τοῦ ὁσίου Ἀκακίου, μέ τό πού ἀντίκρυσε τόν Ὅσιο, ἔπεσε στά πόδια του, κλαίγοντας καί θρηνώντας πολλή ὥρα. Ἔπειτα, ἀφοῦ ὁ Ὅσιος τόν ἔπιασε ἀπό τό χέρι καί τόν κάλεσε μέ τό ὄνομά του, χωρίς νά τό γνωρίζει ἀπό πρίν, τόν ἀνασήκωσε καί μέ τήν πατρική του ἀγάπη τόν παρηγόρησε πολύ γιά τή σωτηρία του. Ἔπειτα, ἀφοῦ τόν ἄφησε ἐκεῖ, ὁ ὅσιος Ἀκάκιος ἀποσύρθηκε γιά λίγο καί ἄρχισε νά προσεύχεται νοερά. Ὅσοι δέ παρευρίσκονταν ἐκεῖ, ἔλεγαν ὅτι εἶδαν ἕνα φῶς σάν ἄστρο, πού κατέβηκε στόν Γέροντα, καί ἀμέσως τό πρόσωπό του ἔλλαμψε σάν τόν ἥλιο. Ἔπειτα ἐπέστρεψε, καί ἀφοῦ πῆγε στό Νικόδημο, τοῦ εἶπε κάποιο λόγο μυστικό. Καί μέ τό λόγο, ἀμέσως, ἡ μέν λάμψη χάθηκε ἀπό τόν Ὅσιο, ἡ δέ θεία Χάρη κέντησε τόν Ὁσιομάρτυρα. Καί κατάνυξη τόν κτύπησε στήν καρδιά του τόσο, ὥστε ἔκραξε μέ μεγάλη φωνή καί, ἀφοῦ ἔτρεξε κάτω στό Σπήλαιο, ἔκλαψε μέ ὀδυρμό καί κοπετό μεγάλο γιά πολλή ὥρα. Τέλος, ὁ ὅσιος Ἀκάκιος, ἀφοῦ τόν συμβούλευσε καί τόν ἐνίσχυσε μέ τίς εὐχές του, τόν εὐλόγησε γιά τό μαρτύριο, δίνοντάς του συμβολικά καί μία ράβδο γιά βοήθεια, λέγοντας:
«Μ’ αὐτό τό ραβδί βάδησε καί στάσου μπροστά στόν πασᾶ· καί μέ τή δύναμη τοῦ Χριστοῦ, θά τελειώσεις καλά τό μαρτύριο».
 Τότε ὁ Νικόδημος ἀποκρίθηκε λέγοντας: «Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, μέ τίς εὐχές σου, ἅγιε Πάτερ, νά μέ ἐλεήσει καί νά μέ ἀξιώσει νά Τόν ὁμολογήσω καλά. Εἶναι ἀλήθεια ὅμως ὅτι φοβᾶμαι τόν διάβολο». Τότε ὁ Ὅσιος τοῦ λέγει: «Τόν Θεό νά φοβᾶσαι κι ὄχι τόν διάβολο, πού εἶναι ἀδύνατος καί δέν ἔχει καμμία ἐξουσία πάνω μας ἀπό μόνος του. Ἔχε λοιπόν ὅλο σου τό θάρρος στόν Χριστό, γιατί Αὐτός θά σέ δυναμώσει καί τόν δαίμονα νά νικήσεις καί γι’ Αὐτόν νά μαρτυρήσεις». Αὐτά ἀφοῦ ἄκουσε ὁ Νικόδημος, ξεσπώντας σέ χαρά καί δάκρυα συνάμα, ἔπεσε καί ἀσπάστηκε τά πόδια τοῦ Ὁσίου. Καί ἔτσι, ἀφοῦ πῆρε ἀπό τά ἅγια χέρια του τό ραβδί μαζί μέ τήν εὐχή του, ἀναχώρησε ἀπό τά Καυσοκαλύβια χαρούμενος.
  Πρίν ὅμως ἀναχωρήσει ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, παρουσιάστηκε στό Νικόδημο ἴδιος ὁ Χριστός, πού τόν ἐνδυνάμωσε δείχοντάς του ὀφθαλμοφανῶς ὅλα τά μαρτύρια πού ἔμελλε νά πάθει γιά τόν ἅγιο ὄνομά Του.
  Φθάνοντας λοιπόν στό Ἐλβασάν τῆς Ἀλβανίας, τόν ἀναγνώρισαν οἱ ἐκεῖ Ἀγαρηνοί, πού τόν ἅρπαξαν καί τόν παρέστησαν στόν πασᾶ. Αὐτός, ἀφοῦ τόν ἐξέτασε καί εἶδε πώς ἦταν ἀκλόνητος στήν πίστη του, πρόσταξε καί τόν γκρέμισαν κάτω ἀπό τό παλάτι του, πού ἦταν πολύ ψηλό. Ὁ Ἅγιος ὅμως ἔμεινε ἀβλαβής καί ἔτρεξε πάλι πάνω στόν πασᾶ. Τότε ἐκεῖνος, βλέποντάς τον σῶο καί ἀβλαβῆ, τρόμαξε καί σκέφθηκε νά τόν ἀφήσει ἐλεύθερο. Φοβούμενος ὅμως τήν ἀντίδραση ἀπό τούς παρευρισκόμενους Τούρκους, προτίμησε τελικά νά τόν παραδώσει στό μαινόμενο πλῆθος τους. Τότε αὐτοί, ἀφοῦ τόν βασάνισαν γιά τρία μερόνυκτα, τόν ὁδήγησαν στόν τόπο τοῦ μαρτυρίου, πού ἦταν ὁ ἴδιος μέ τόν τόπο πού τοῦ εἶχε ἀποκαλύψει ὁ Χριστός στό Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ δέ προσευχόμενος καί ἀφοῦ πρῶτα ἔγειρε ἀπό μόνος του τό κεφάλι του, δέχτηκε τό διά ξίφους μαρτυρικό τέλος, στίς 11 Ἰουλίου τοῦ 1722.
  Στίς μέρες μας (1999-2000) κτίστηκε ἱερός ναός στή μνήμη τοῦ ὁσιομάρτυρος Νικοδήμου, στό χωριό Βυθκούκι τῆς ἐπαρχίας Κορυτσᾶς, τόπο καταγωγῆς τοῦ Ἁγίου. Στό ναό αὐτό τίθεται γιά προσκύνηση καί ἡ τιμία κάρα τοῦ Ἁγίου, πού φυλασσόταν ἀπό εὐσεβῆ οἰκογένεια τοῦ Μπερατίου κατ’ οἶκον, κατά τή μακρά περίοδο τῆς ἀθεΐας στή χώρα αὐτή. Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου, ἔργο τοῦ ἱερομονάχου Γρηγορίου τοῦ Μοσχοπολίτου, ἐκδόθηκε στή Μοσχόπολη τῆς Βορείου Ἠπείρου τό 1742. Ἑτέρα Ἀκολουθία, ποίημα Νήφωνος μοναχοῦ Ἰβηροσκητιώτου, τοῦ τέλους τοῦ 19ου αἰ., ἐκδόθηκε ἀπό τήν Καλύβη τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ τῆς Σκήτης Ἁγίας Ἄννας, τό 1985. Στήν ἴδια ἔκδοση συμπεριλήφθηκαν καί οἱ Χαιρετιστήριοι Οἶκοι πρός τόν ἴδιο Ἅγιο, ποίημα ἱερομονάχου Ἰωάννου Δανιηλίδου Κατουνακιώτου τοῦ Πνευματικοῦ, τοῦ ἔτους 1918. Ὁ ὁσιομάρτυς Νικόδημος συνυμνεῖται ἐπίσης στίς ἑξῆς Ἀκολουθίες: Ἁγιορειτῶν Πατέρων, Νεομαρτύρων, Λαυριωτῶν Ἁγίων, Καυσοκαλυβιτῶν Ἁγίων καθώς καί στήν Ἀκολουθία τοῦ ὁσίου Ἀκακίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, ποίημα τοῦ ἐπίσης Ἀγραφιώτου ἱερομονάχου Ἰωνᾶ τοῦ Καυσοκαλυβίτου, ὁ ὁποῖος συνέταξε καί τό Μαρτύριο τοῦ ἁγίου Νικοδήμου. Ἐπιτομή τοῦ παραπάνω Μαρτυρίου ἐξέδωσε ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό Νέο Μαρτυρολόγιο.

                   Ἀπολυτίκιον. Ἦχ. α΄. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος
  Τό κλέος τῆς Ἠπείρου καί τοῦ Ἄθω τό σέμνωμα, τόν Ὁσιομάρτυρα πάντες, εὐφημοῦμεν Νικόδημον. Ἀσκήσας γάρ οὗτος ὡς εἰκός, ἐνήθλησεν ὄντως ἀνδρικῶς, ὁδηγία τῆς Παρθένου καί τοῦ αὐτῆς τεχθέντος διό βοῶμεν· δόξα τῷ σέ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σοί ὀφθήσαντι, δόξα τῷ ἀδιάφθορον τό σόν, σκῆνος φυλάξαντι.

 Βιβλιογραφία

ΙΩΝΑΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ ΙΕΡΟΜ., Βίοι νεοφανῶν Μαρτύρων ἐν τῇ καθομιλουμένῃ, Κώδ. 2 Καλύβης Ἁγίου Ἀκακίου Καυσοκαλυβίων, σ. 524-532. ‘‘Μαρτύριον τοῦ ὁσιομάρτυρος Νικοδήμου’’, Κώδ. Βατοπαιδίου 758, φ. 73α-79β.  ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Συναξαριστής, Βενετία 1819, σ. 179. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Νέον Μαρτυρολόγιον, Ἀθῆναι 1856, σ. 139. Κ. ΣΑΘΑΣ, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη τ. Γ΄, Βενετία 1876, σ. 133. Σ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΗΣ, Ἁγιολόγιον, Ἀθῆναι χ. χρ. ἐκδ., σ. 356. Ε. ΚΟΥΡΙΛΑΣ, Ἱστορία τοῦ Ἀσκητισμοῦ, Θεσσαλονίκη 1929, σ. 85-86, 84-85. Σ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΗΣ, Συμπλήρωμα Ἁγιογραφικῶν Καταλόγων, σ. 57. Χ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Οἱ Νεομάρτυρες, Ἀθῆναι 1934, σ. 43. Ἀκολουθία, Παράκλησις, Χαιρετισμοί καί ὁ κατά πλάτος Βίος τοῦ ὁσιομάρτυρος Νικοδήμου τοῦ Ἁγιαννανίτου, ἐκδ. Καλύβης Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Σκήτης Ἁγίας Ἄννης, Ἅγιον Ὄρος 1985. Β. ΜΑΤΘΑΙΟΣ,  Ὁ Μέγας Συναξαριστής τ. 1, Ἀθῆναι 1950, σ. 213. L. PETIT, Bibliographie des Akolouthies grèques, Bruxelles 1926, σ. 210. ΘΗΕ τ. 9, στ. 498. ΠΕΡΑΝΤΩΝΗΣ, Λεξικόν τῶν Νεομαρτύρων (Οἱ Νεομάρτυρες ἀπό τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως μέχρι τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ δούλου Ἔθνους), τ. Γ΄, Ἐν Ἀθήναις 1972, σ. 380-382. Μ. ΓΑΡΙΔΗΣ-Θ. ΠΑΛΙΟΥΡΑΣ, ‘‘Εἰκονογραφία νεομαρτύρων’’, Ἠπειρωτικά Χρονικά 20 (1980), σ. 201-202. Β. ΨΕΥΤΟΓΚΑΣ, ‘‘Μαρτυρολόγια νεομαρτύρων (συγγραφεῖς, συλλογές καί ἐκδόσεις)’’, Ἱερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης, Πρακτικά Θεολογικοῦ Συνεδρίου εἰς τιμήν καί μνήμην τῶν Νεομαρτύρων (17-19 Νοεμβρίου 1986), Θεσσαλονίκη 1998, σ. 86-87. ΠΑΤΑΠΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ ΜΟΝ., Ἅγιος Ἀκάκιος ὁ Καυσοκαλυβίτης. Ἀπό τό περιβόλι τῆς Παναγίας στόν κῆπο τοῦ Θεοῦ, Ἅγιον Ὄρος 2001, σ. 121-133. 214-215. ΠΑΤΑΠΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ ΜΟΝ.–Μ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ, Καυσοκαλυβίτικα Νεομαρτυρολογικά,  Θεσαλονίκη 2003, σ. 23-26, 46-48.